'Veel historische romans worden gesmoord door een overdaad aan researchfeitjes', zei Jeroen Olyslaegers in 2020 in een interview met de Volkskrant over zijn grote roman Wildevrouw, waarin hij een turbulent Antwerpen tijdens de beeldenstorm in 1566 beschrijft. Daarvoor had Olyslaegers zich vier jaar lang in de 16de eeuw ondergedompeld, met zijn goede vriend en researcher Stef Franck. Zij stuitten op talloze fascinerende historische figuren, met elk hun eigen verhaallijnen - te veel om allemaal in één boek te proppen.

De website wildevrouw.be bood hem wat soelaas: daarop plaatste hij wat hij uitploos over onder anderen de Dulle Griet, bekend van het beroemde schilderij van Pieter Bruegel. Alsnog zullen er verhalen als kladjes in de la zijn beland - en dat was vast moeilijk te verkroppen voor Olyslaegers, die het liefst álles vertelt. Nu krijgt een van zijn darlings een herkansing. In de novelle Willem en mijn wellust (vorig jaar als Willem verschenen in België) gaat Olyslaegers dieper in op het leven van Willem Silvius, de drukker en uitgever die we al kennen uit Wildevrouw. Silvius zit opgesloten omdat hij wordt verdacht van het drukken en uitgeven van ketterse boeken en schrijft wanhopige brieven naar zijn vrouw. In de brieven figureren andere personages uit Wildevrouw, zoals herbergier Beer en de griezelige Jan Grauwels.

Als schrijver Hippolyte van Damme driehonderd jaar later door de oude boeken van een bevriend antiquair zit te bladeren - op zoek naar inspiratie voor een nieuw feuilleton voor de krant - vallen de brieven uit het omslag. Voor hij het goed en wel doorheeft, is het bundeltje al in zijn binnenzak verdwenen. Gestolen. Voortaan is Hippolyte een dief. Hij schippert met zijn schuldgevoel. Die brieven vielen immers uit dat boek alsof ze voor hém bestemd waren. 'Dat is wat een mens doet die een kans ruikt. Hij zegt tegen zichzelf dat hij er recht op heeft, dat het zo moest zijn, dat het onvermijdelijk was een ander zijn eigendom te ontnemen.'

Hippolyte omhangt zijn misstap met grote woorden: zonde, berouw, schuld, boete. Zelfs de dieven die naast Jezus Christus werden gekruisigd, worden erbij gehaald. Nogal bombastisch voor het relatief kleine vergrijp, en daardoor wordt zijn biecht een beetje ridicuul. Hippolyte weet niet helemaal tot ons door te dringen. Hij rept wel over 'rusteloosheid', 'illusies en gemiste kansen' en 'zelfbegoocheling', maar wat dat behelst, wordt niet duidelijk. Hij omringde zich naar eigen zeggen met 'hoeren en oplichters, satanisten en smeerlappen, geweldenaars en beulen', maar hier krijgen we ook - helaas! - het fijne niet van te weten.

De rol van Willem Silvius blijft beperkt tot de handvol brieven. Goede brieven, dat wel, waarin we ons acuut weer terug wanen in de 16de eeuw, zoals ook in Wildevrouw. Voor wie aan die dikke roman geen genoeg had is Willem en mijn wellust een prima extraatje - maar ook niet meer dan dat.

De Bezige Bij; 112 pagina's; € 18,99.

Verberg tekst

Jeroen Olyslaegers keert in de novelle 'Willem en mijn wellust' terug naar het Antwerpen van de 16de eeuw om meesterdrukker Willem Silvius uit de vergetelheid te halen, die er samenwerkte met Christoffel Plantijn. Aan het einde van de 19de eeuw steelt een feuilletonschrijver bij een antiquair de brieven die Willem aan zijn vrouw schreef. Deze Hippolyte van Damme meent goud in handen te hebben, de brisante brieven zullen zijn in het slop geraakte carrière als schrijver weer vlot trekken. Tegelijk legt Hippolyte het aan met een mysterieuze dame die hij in de trein ontmoet. Hij leest haar de brieven voor en vouwt ze uit op haar naakte billen. In één sterk beeld komen de schande van de diefstal en die van het overspel samen. Dat is waar Hippolyte zijn zinnen op heeft gezet: te begrijpen wat het ontvreemden van andermans bezit betekent. Maar meer dan om de gebeurtenissen draait het verhaal om de hersenspinsels van de verteller ten aanzien van zijn daden, met het geheugen als 'schunnige bediende'. Die spinsels vormen de grootste attractie van het boek, in proza dat zwierig en aards is, maar nu ook fijn 19de-eeuws aandoet. 'Willem en mijn wellust' is een buitengewoon sierlijke novelle over hoe we de taal kunnen inzetten om betekenis te geven, maar ook om te verhullen, onszelf te bedriegen, op te bouwen en af te breken. 

Verberg tekst

Een historische novelle over een feuilletonschrijver die een verzameling brieven steelt en zo zijn leven besmeurt. Hippolyte van Damme denkt goud in handen te hebben met de smeekbrieven van Willem Silvius, een gevangene en voormalig drukker ten tijde van de Beeldenstorm. De brieven zijn gericht aan Willems echtgenote en zijn precies het sensationele leesvoor waar Hippolyte naar op zoek is. Maar het goud blijkt slijk als de bekentenis van de diefstal aan zijn minnares Amandine en zijn zwijgen erover tegen zijn vrouw Catharina zijn leven in tweeën splijten. Met psychologische diepgang en bij het tijdperk passende stijl geschreven. Met name geschikt voor een literair lezerspubliek. Jeroen Olyslaegers (Mortsel, 1967) is o.a. auteur, acteur, vertaler en columnist. Zijn werk werd in meerdere landen uitgegeven en won verschillende literaire prijzen, zoals de Arkprijs van het Vrije Woord, de Edmond Hustinxprijs voor toneelschrijvers en de F. Bordewijk-prijs.